Niebo nad Toruniem w lipcu 2024 roku
W Toruniu pierwszy dzień lipca rozpocznie się o godzinie 04:24, a zakończy o 21:14. Natomiast 31 lipca wschód Słońca nastąpi o godzinie 05:01, zaś zachód o 20:40. W naszych okolicach 27 lipca kończą się „białe noce” astronomiczne, które rozpoczęły się 16 maja. 5 lipca o godzinie 07:06 Ziemia znajdzie się najdalej od Słońca (w aphelium). Obydwa ciała niebieskie będzie wtedy dzielił dystans ponad 152 milionów kilometrów.
Księżyc
Kolejność faz Księżyca w lipcu jest następująca:
06-07 00:57 - Nów
14-07 00:49 - I Kwadra
21-07 12:17 - Pełnia
28-07 04:52 - III Kwadra
Nocą drugiego lipca, 10 minut po godzinie pierwszej zza horyzontu wynurzy się wąski sierp Księżyca, a kwadrans po nim pojawi się na niebie w odległości 5,3°czerwony Mars (koniunkcja 1.07 o 19:23 separacja 3,1°). Po kolejnym kwadransie (o 1:44) dołączy do nich wschodzący Uran (możemy obserwować go za pomocą lornetki). Dzień później, 3 lipca o wpół do trzeciej bardzo wąski sierp naszego satelity zobaczymy w odległości 5,1° od jasno świecącego Jowisza (koniunkcja 3.07 o 6:58. separacja 4,3°). W tym czasie, niedaleko Księżyca, można będzie także zobaczyć Plejady, nieco dalej Marsa a przez lornetkę Urana. 24 lipca wschodzący półtorej godziny przed północą Księżyc (oświetlenie: 84%) będzie na niebie widoczny w odległości około 40’ od Saturna. Pod koniec miesiąca ponownie zobaczymy sierp Księżyca na porannym niebie w okolicach Urana (koniunkcja 29.07 o 18:38 separacja 3,2°), Marsa (koniunkcja 30.07 o 12,26, separacja 4,5°) oraz Jowisza (koniunkcja 30.07 o 23:40 separacja 4,4°). Księżyc podczas swojej wędrówki po nieboskłonie w pierwszych i ostatnich dniach lipca będzie przechodził także obok Plejad.
Planety
Przez cały lipiec, zaraz po zachodzie Słońca, nisko nad horyzontem możemy odnaleźć Wenus i Merkurego. 22 lipca Merkury osiągnie maksymalną elongację wschodnią (26°56’). Wiąże się to z najlepszymi w lipcu warunkami obserwacyjnymi najbliższej Słońcu planety.
Wspomniane planety można dostrzec gołym okiem, natomiast dla posiadaczy lornetek lub teleskopów w drugiej połowie lipcowych nocy do obserwacji dostępny będzie także Uran (w gwiazdozbiorze Byka) i Neptun (w konstelacji Ryb). 15 i 16 lipca bardzo blisko Urana widoczny będzie Mars (koniunkcja 15.07 o 16:22, separacja 32’). O godzinie trzeciej nad ranem zobaczyć można Marsa i Urana odległych od siebie o 36’ (15 lipca) i 40’ (16 lipca).
Gwiazdozbiory i „spadające gwiazdy”
Z układów gwiazd na niebie dominować będzie w dalszym ciągu asteryzm Trójkąta Letniego (Wega, Deneb i Altair), który przecina pasmo Drogi Mlecznej. W jego okolicach można odszukać niewielkie gwiazdozbiory Liska, Strzały i Delfina. Na zachód od Wegi znajduje się gwiazdozbiór Herkulesa, w którym położony jest tzw. Apeks Słońca. Jest to punkt na niebie, w kierunku którego porusza się po swojej orbicie w Galaktyce Słońce wraz z naszym układem planetarnym. Na tle Herkulesa świeci najjaśniejsza na północnym niebie gromada kulista gwiazd M13, widoczna poza miastem nawet nieuzbrojonym okiem jako niewielka szara mgiełka. Wraz z upływem nocy centralną część nieba zacznie zajmować rozległy układ gwiazd zwany Pegazem. Natomiast nisko nad horyzontem warto spróbować odnaleźć Rybę Południową i Strzelca - gwiazdozbiory rzadko widoczne na naszym niebie.
W lipcu swoją aktywność zaczynają roje meteorów wchodzące w skład tzw. kompleksu Akwarydów-Kaprikornidów. Stanowi go kilka rojów z radiantami umiejscowionymi w gwiazdozbiorach Wodnika i Koziorożca. Do tego kompleksu należą m.in. Alfa Kaprikornidy oraz Południowe Delta Akwarydy.
Alfa Kaprikornidy są prawdopodobnie rojem bardzo starym, co ujawnia się w skomplikowanej strukturze radiantu. Meteory należące do tego roju mają niewielką prędkość, do 23 km/s, ale ich jasność często przewyższa przeciętną. Aktywność roju przypada na początek lipca i trwa do połowy sierpnia, a jego maksimum wystąpi 31 lipca, kiedy to będzie można dostrzec kilka zjawisk na godzinę (ZHR=5).
Południowe Delta Akwarydy zaczynają być aktywne 12 lipca, a ich maksimum przypadnie 31 lipca. W tym dniu ich aktywność jest dosyć duża - możemy spodziewać się około 25 meteorów na godzinę. Radiant tego roju znajduje się w gwiazdozbiorze Wodnika, a meteory podczas wchodzenia w atmosferę ziemską osiągają prędkość do 41 km/s. Rój związany jest z kometami muskającymi Słońce należącymi do rodziny Krachta i rodziny Machholza.
Swoją aktywność w drugiej połowie lipca zaczynają Perseidy, ale maksimum osiągną one dopiero w sierpniu.
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS)
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna będzie widoczna do 25 lipca nocą lub w późnych godzinach wieczornych. Wszystkie przeloty ISS i innych satelitów znajdują się na stronie: https://heavens-above.com.
Autor: Jolanta Olejniczak Oddział PTMA Szczecin
Opracował dla Torunia: Czesław Stawikowski
Tekst powstał dzięki współpracy z PTMA Oddział Szczecin